Shillong: Ka Meghalaya Editors’s and Publishers Association (MEPA), ka diaw mynsiem shibun eh, halor ka jing pynkiew dor ia ka newsprint, da 10 percent, lyngba ka jing oh dor lyngba ka custom duty, katba kum ka jingkren jong ka myntri pla pisa ka sorkar India ha ka taiew ba ladep.
Ka kyrwoh na ka MEPA, ka pyni ba ki kotkhubor kiba rit, ki la ia kynduh jingeh shibun ha kine ki ar snem ba ladep, lyngba ka jing pyntrei kam ia ka GST, ha kaba ki hap ban siew lypa ia ka GST kaba 5 percent na bynta ki Advertisement bad kumjuh haba thied newsprint ruh kumjuh. Nangta sa kawei ka jingeh, ka long halor ka jingbym thikna ka dor jong ka newsprint, kaba kiew bad kaba hiar dor khlem sngewthuh sngew thaw.
Ka MEPA, ka dawa ia ka myntri pla pisa jong ka sorkar India, ba kan weng noh ia katei ka jingthmu ban oh dor 10 percent na ka custom duty.
Ka MEPA, ka kyrpad ruh ia U Conrad Sangma, myntri rangbah ka Jylla, ba un kit khia dalade ban peit ba ki bai jing pynbna jong ki kotkhubor, kin siew noh thikna ki tnat sorkar, namar ba ki la shu sahkut da ki bun bun snem, ong ka kyrwoh na U Bah RM Shabong, President, Meghalaya Editors & Publishers Association (MEPA).
Pyrshah ka MEPA ban oh khajna Newsprint
Kem ki pulit 4 ngut, ki nong lute trok
Jowai: Ki pulit ka East Jaintia, ki la ioh kem ia 4 ngut ki suba donkti ban lute trok ha ki surok bah naduh Ladrymbai shaduh Umkiang.
Ia kitei ki saw ngut la ioh kem hynnin ka sngi. Uwei na kitei kiba la shah kem la udei uba la tip kyrteng kum u Shabas Dkhar uba dei na ka Shnong Rymbai Pohskur la ioh kem ia u na Umkiang katba kiwei pat la ioh kem ia ki na Ladrymbai. Kitei kiba la ioh kem na Ladrymbai la tip kyrteng kum u Selbi Rymbai na Rymbai Iawpynsin, u Shanroi Rymbai na Moolamanoh bad u Joseph Charai uba na Karimganj District jong ka jylla Asssam.
U SP ka EJH u la iathuh ba ia kitei baroh saw ngut la pynngat ia ki hapoh ka Kyndong 395 IPC kaba dei ka Kyndong ban pynshitom ia ki nong lute.
Pyniaid kali ha ka Behdeinkhlam ha Jowai
Jowai: Ka Ophis jong u SP ka West Jaintia Hills myn hynnin ka sngi ka la pynbna paidbah ia ka rukom iaid ki kali hapoh ka nongbah Jowai na ka bynta ban iaid beit iaid ryntih ka lehniam Behdeinkhlam ba shisien shisnem ka Sein Raij Jowai kaba sdang naduh ka 11 tarik une u bnai bad ka ban kut ha ka 14 tarik.
Haba iakren bad ki lad pathai khubor u SP ka West Jaintia Hills u bah Lakador Syiem u la ong ba yn nym shah ieng kali ha Loomsooiung Newhill (Stand Shillong) namar ha katei ka jaka yn pynshongthait ia ka Symbood Khnong Blai.
Shuh shuh ki trok kiba wan na sha Thain Shillong bad kiba wan na sha Thain East Jaintia Hills yn nym shah ban rung lyngba ka sor Jowai naduh 9 baje mynstep haduh 5 baje janmeit.
La buh No Entry ban rung sha Iawmusiang naduh 12:00 Pm onwards on haka 11 bad 12. Yn nym shah ia ki kali ba kin rung sha Iawmusiang naduh 9:00 Am haduh 5:00 Pm ha ka 112.07.2019 bad yn nym shah ban pynieng kali ha Stand Ummulong bad Stand Nongbah.
Ia ki kali rit kiba wan na Shillong yn shah ban pynieng ha Jowai Shillong Road hajan Chalam Syngkon Petrol Pump bad ki kali rit kiba wan na thain Khliehriat bad Shangpung la shah ban pynieng ha Ladthadlaboh Lad-stadium.
Kito kiba wan na Dawki yn shah ia ki ban pynieng sha ki Surok Dawki.
Yn ym shah pynieng kali naduh na DC Point shaduh sha District Library ha ka 13 tarik bad yn nym shah ban pynieng ia ki kali ha Stand War.
Yn nym shah ban rung kali na Iawmusiang sha Iongpiah, Mission Compund, Panaliar, Dulong, Tpeppale bad Mynthong naduh ka 9:00 Am haduh 5:00 PM ha ka 13 tarik bad ha ka 14 tarik tang ki kali kiba don Car Pass bad ki VIP ki lah ban rung na Dulong Junction, Mission Compound, Lumkyrwiang, Khimusniang naduh 12:00 baje haduh 5:00 Pm.
Ki kali VIP bad kiba don Car pass ki lah ban rung tang lyngba ka DC Point sha Mission Compound lyngba ka Loomkyrwiang ban poi sha Aitnar.
Ha ka janmeit jong ka 14 tarik ruh la khang ia ki kali ban iaid na u surok
Mynthong lyngba ka DC Point/Chutwakhu-Jrisalein and Jowai Amlarem road namar ki riew ngeit Niamtre kin pyndep ia ka Lehniam Datlawakor.
Lap ba thaw tuh ia ki PUMA ha Shillong
Shillong: U Kishan Pal Singh, uba dei uwei na ki muktiar jong ka M/s PUMA, SE, ula ujor ba haba ula leit ban jurip ia ki mar kiba die ha Shillong, ula lap ba U Abdul Aziz Choudhary, U Tapash Paul, U S. Thabah, U Asfaz Ahmed, ka Smt. Ergina Mawthoh, kiba die madan hajan iew Bhutia, G.S Road, Shillong, nangta U Akshay Kr. Gupta, U Md. Ashraf, kiba die ha iew Bhutia, GS Road, Shillong bad U Nandu Paul, kiba die tiar hajan Dreamland Cinema Hall, Shillong, ba ki die da ki tiar kiba thok, ha kaba ki ai kyrteng ia ka kompeni PUMA.
Ialam kai U Virat ia ka Anushka Sharma ha Manchester
Hadien ba ka India, ka la pynliem ia ka Sri Lanka, ha ka jingialehkai Cricket World Cup bad ha shwa ba kan iakhun pyrshah ia ka New Zealand, u Virat Kohli, ula ialam kai ia ka kurim jongu, ka Anushka Sharma ha Manchester, England hynnin ka sngi.

Ka Anushka, ka don mynta ha England, ha kaba ka la leit ban peit kai khnang ia ka jingialehkai hapdeng ka Sri Lanka pyrshah ia ka India, kum shi bynta ban kyrshan radbah ia u tnga jongka, ha katei ka jingiakhun World Cup, kaba long ha England.
Byrngem ka PSG, ban tian bishar ia U Neymar, ba um shym leit ialehkai kilan met
Ka PSG ka la byrngem ban tian bishar ia U Neymar, namar ba um shym la leit satia ban shim bynta ha ka jingialehkai kilan met jong ka Club, kaba la long ha ka Lah Sngi U Blei.

U Neymar, u la kren shai ba um kwah shuh ban don bad ka PSG, hynrei, ula kwah palat ban leit phai noh sha Barcelona. Hynrei la shim ba katei ka jingthmu, ka lah ban nym urlong satia, namar ba baroh ar liang ki team, kim da ia hap jingmut ban shim ia U Neymar bad ba ka PSG ruh ka shim, ba ka jingleh U Neymar, ka dei kaba kam sngew tynnad satia.
Hynnin ka sngi, ka 8tarik Naitung 2019, ka PSG, ka la bthah ia U Neymar, ba un sdang biang ia ka kam jongu, hynrei um shym la leit satia bad khlem da ioh jingbit ruh na ka Club.
U Neymar (27),u dang don ha kine ki sngi ha Brazil, ha kaba u peit ia ka Ri jongu, ba ka ialehkai pyrshah ia ka Peru ha ka phainal jong ka Copa America. U Neymar, um shym ialehkai satia ialade, namar ba u don ka jing mynsaw, ha ka por ba ialehkai kilan met.
Ka jingshlei um bad hap khyndew ha sawdong ka Shillong



Ki ophisar kiba trei shisngi, ar sngi ha ka shi taiew ha Mawkyrwat

Shillong: Ka KSU South West Khasi Hills District lyngba ka kyrwoh na u samla Pauldeep Tongwah, Secretary Employment and Development Cell ka ai ka jingkyrshan ba pura ia ka jingmaham jongka KSU Mawkyrwat Circle ia baroh ki ophisar ba wan trei tang shisngi ar sngi ha ka shitaiew, namar kane ka long kumba niewbein ia ki paitbah jongka District hi baroh kawei.

Ka KSU South West Khasi Hills District ka la ioh ruh ban jurip ia ka ophis District Transports Officer South West Khasi Hills District hadien ka jingujor na ki paitbah bad la lap ba ka long kaba shisha kumba la kren ia ki paitbah. “Ngi la ioh jingtip ruh ba ki don ki ophisar ha kiwei kiwei ki department ruh kiba ju leh kumne bad ha kano ma ka por na ka liang ka seng kan sa leit jurip kyndit ban lap ia ki jingshisha.
Ka seng ka phah ia ka khubor sha baroh ki ophisar jaituh “Lada phim sngewkwah ban trei haka District, ngi long kiba la kloi ban pdiang sngewbha ba phin mih noh suk mynsiem naka District namar ka jingdon jongphi ka long ka jinglehbein iaki paitbah khamtam ia u kup shiliang sem shiliang ba hap ban wan naki lynti ba jngai bad sah ar sngi lai sngi ha Mawkyrwat tang ban pyndep iaka kam ba phi dei ban pyndep”.
Na ka liang ka seng ka la dep ban pyntip ia kane sha ki bor district bad ki tnad ba dei peit jongka sorkar jylla ba kin shimkhia ban pynthikna ba ki paitbah ki dei ban ioh jingmyntoi, lem kumta ka Seng kam banse ban shim hi iaka bynta bad ruh wat ban poi ha u pud ban khang tala noh ia kiba kum kine ki ophis sorkar.
Ka jinghap slap kaba jur shi katdei ha kylleng ka Ri Khasi, poi 72.2 mm ha Shillong
Shillong: Ka jinghap slap ka la long kaba jur shi katdei ha ka Ri Khasi Jaintia, naduh hynnin ka sngi, ha kaba ka la don ka jingshlei um ha kylleng ki jaka, ka jingtwa khyndew, ka jingtwa ki surok ha kiba bun ki jaka, kynthup ia ka nongbah Shillong.
La iathuh ba ka thain Polo, ka la shlei Um, ka Mawlai Mawkynroh, ka la shlei Um bad ki jaka them, ki la dap da ka um hi miar bad nangta sa ka thain Malki, ka la jur ka jinghap khyndew bad ki la dkut ki surok ha ki katto katne ki jaka.
La ioh khubor ba ka Wah Umkhrah ruh, ka la shlei hi mar myntan ka janmiet, namar ka jingther jur u slap baroh shisngi kynthih ha ka nongbah.
Ka jingkhein jong ka tnat peit mariang, ka iathuh ba ka jinghap slap ha ki 24 kynta ba ladep, ka poi sha ka 72.2 millimitre bad kane ka dei ka jinghap slap, ha ka sien kaba lai kaba heh duh jong une u snem. Ha shwa jong kane kaba mynta ka la don ka jinghap slap kaba 90.9 millimetre kaba dei ha ka 4tarik Jylliew 2019 bad nangta sa kaba 126.85 millimetre kaba la jia ha ka 5th Jymmang 2019.
Ka tnat peit mariang, Meteorological Department jong ka sorkar India, kaba don ha Upper Shillong, ka ai jingmaham ba u slap, uba jur bha, un dang iai bteng hi, ha ki 24 kynta ki ban sa wan.
Ka Syrwet Shemlanot U Tiewlarun

Da ka ba sngewkhia bad sngewlem ïa ka lyngwiar pynmih durim {Film/ movie} ha jylla, ka Riti Academy ka la khluh ban kyrsiew ïa ki tyngshop puron, ki kaitor ki duhalia, ki barikor karikor ban kyntiew shaphrang ïa ka kam da ka ba kham pher. Ñiuma, ym lah ban tynjuh diengkot ïano ïano shaphang ki durim lane thew ïa ka dor jong kino kino ki riewtbit ha ka kam shna durim. Phewse, ka kam kamai spah bad ka ba threw ban tyllep ki paid byllien sha ki parin pyninam durim ki dei katto katne na ki thong ba ki ba bun ki Kyrseishna Durim {Film Producer} bad byllai ki ba shim bynta ki rhah bad khwan myntoi. Kumta ka long ka ba donkam ban kdew lynti shaphang ki phang ba dei ban kyntiew sap, ban shitrhem ïa ka kam bad ban aiti met bad mynsiem na ka bynta ka thong ban jop da ka ba hun mynsiem jrut; bad kham tam ban sngewthuh shai ïa ka kam kyrseishna durim. Nalor kata ki don ruh ki riewtbit ki ba tynneng ïa ka pyrthei sngi bad ki ba kdew kti bad kynthoh ïa ka ba lymbiang ha ka imlang sahlang, teng teng tang ban kynshoit shitkhlieh ïa ki paidbhur. Ha ka jingshisha lah ban shem ba ki khynnah ki samla bad ki rangbah ki tymmen na jylla ki ba don la ka sap jingtbit ha la ki kam, hynrei ki la shah lam bakla ha ki rongphong jong ka imlang sahlang. Kumta kiei kiei baroh ki shu sepei ha ka ba ym sngewthuh la ka bhah jingtbit ba la mang kyrpang. Na kata ka daw ka durim halor ka phang jong u tiewlarun ka long ka mynsiem ba thrang, ba angnud bad ba sngewkhia ïa ki ba bun ki sap tynrai ha ka imlang sahlang jong ka jylla.
‘Kum u Kyrseishna Durim nga khlem ap lypa ïa ka kynti ban wan jia bad ngam shym la khreh na ka bynta kaei kaei da lei lei ruh; hynrei dei ka mynsiem shitrhem ka ba ïai kyrsoi shi jingim ban synñiang lem ha ka imlang sahlang ka lingbriew manbriew’ La kren mardor u Bah Raphael Warjri. U la bynrap shuh shuh ‘Ka dei ka rai ka ba kyndit kyndit ban sdang ïa kaei kaei khlem da biang pura ki kor ki bor bad ha ka ba kyrduh ki lad ki lynti na ka bynta ban shna bad pynmih durim da ka ba bha tam kat ba lah. Nga la ju antad bad sngewthuh ha lade ba bun na ki kyrseishna durim ne ki tynshop puron ha jylla kim da ñiewkor than ïa kane ka jingpyrshang jongngi kum ka synjuk. Lehse ngim da sngew skhem than ïa kaei ka ba ngi pyrshang trei bad ngim da thikna katno ngin lah ban trei; hynrei baroh ha ka kynhun ka don kaei kaei ka ba shai kdar ha man la ka sienjam ba ngi kynjoh da ka jingtip ka ba rit shaphang ka kam shna durim bad ngi kyrmen ban seisoh ki kam ban noh synñiang ha ka imlang sahlang’.
Ka mat pdeng u Tielarun ka la shu mih la ka mih na pdeng ki khanatang ki parom ba jyllei ha ka deiti Khasi, hynrei la ngam jylliew ha ka khana ban tipthuh katkum imlang sahlang ha ka juk mynta. Jar la katta, ka khana kam shym la byrsieh bad ka sah kumba ka long, hynrei la shu pyrshang ban bynrap ïa ki matti jong ki riti dustur tynrai Khasi ka ba ïadei bad ka apot na ki kam sang ba leh khnang ne ka ba shu jia ryngkhat. Ha kawei ka liang pat la ïathuh khana katkum kiei kiei ki snap ki ba long salonsar ha ka jingim briew bad ki ba ïadei dur katkum kano kano ka imlang sahlang ha ka pyrthei.
Ka lamshwa {prelude} jong ka durim ka kdew ïa ka jinglong jingman ha ka imlang sahlang ba ka pateng bynriew ba mynta kim tip shuh ïa la ka thymmei jong ki deiti tynrai Khasi. ka long kum ban kyrsiew ïa ka juk mynta ban sngewthuh ban ñiewkor ïa ka mynnor, ban kynshew jingtip ha ka mynta, bad ban pynwandur ïa ka lawei jong ka snap tynrai jong ki paidbynriew. Ka dei ka ba la pyrshang ban pynim pat ïa ka mynnor kum ha kata ka juk, la pynkhlaiñ bad pynneh ha ka mynta na ma bynta ban phuh ban phieng ka lawei jong ki paidbynriew bad ka longbynriew manbynriew. U tyngshop kongsan, u Synran Najiar u la kyndeh ban shim ïa ka bynta jong u Het Rande kum u ba im shisha ha kata ka juk hyndai ha ka sawdong sawkun ba mynbarim. U la duriap bad trei shitom ban phong ïa ka dur ka dar bad ka jinglong da ka sap ba kynsai lajong. Ha ka ba ïadei bad ka tyngshop kongsan, ka Darihun Marbañiang pat kam shym la khluh ban shim la ka bynta kum ka Shatai Rande namar ba ka artatien kam da sngewdei ba ka long ka ba bit ba biang. Hynrei da ka ba ai mynsiem bad pynshlur da u Kyrseishna, Bah Raphael Warjri ka la kohnguh da ka ba kylluid mynsiem bad ka la lah shisha ban mynleh {act} katkum ka bynta ba la mang. Ka bynta jong u Syiem Longshai la shim bynta da u Banjop Leo Kharmalki, u ba la len lade shikatdei haduh ba um salia ban mynleh ki bynta ba mynsaw da ka jingthmu ban long ka nongmuna ha ka kam shna durim Khasi ha ka jylla.
Ka long ka sien ba nyngkong na ka bynta u Rembrandt Iakmenlang Kharnaior kum u Lamkynto durim {Film Director} u ba la sei la ka sap lyngba ka jingpyrsad mynsiem bad pynshlur jong u riewtbit ba lah kham ih ha ka kam, u Bah Raphael Warjri. Hynrei u la pynpaw la ka sap kyrpang ba shimet ha la ki kam thawlade. Ka saiñdurpaw {screenplay}, ki kyntien kren {dialogue}, ki ktienrwai {lyrics} bad ka kam tbit daitriam {costume design} la pynbit pynbiang hi da u Bah Raphael Warjri, u ba la minot thop wat hapdeng ka jingkyrduh ki lad kyrshan bad ka ba ym lah kotbor ban thung ki riewtbit ba kynsai ha ki ba bun ki kam. Jar la katta, u samla Elzer Dhar u la seibuit seibor ban tandurim {cinematography} ki ba kynsai, ka saiñsur tansur {sound design} ka dei ka kam radbah jong u Bah Julius L Basaïawmoit; ka taithoh durim {film editor} la pynbit pynbiang da u samla Nixon Kharbithai; bad ïa ka saiñsur rwai la shimti ryngkat da u Bah Augustine Kurbah bad ka samla Dalariti Gratel Kharnaïor, ka ba dei artat ka kaitor ba rwai ryngkat bad u samla Anderson Warlarpih. Ha ki katto katne ki bynta jong ka khana la bynrap ai jingmut da I Prof Antoinette Kharmalki I ba shim bynta ruh kum ka Mei’yiem ha ka durim.
La tandur ïa ka durim baroh kawei ha ki thaiñ sepngi ba shathie jong ka Ri Khasi khamtam ha Mawlangwir, Synrang Mawrin bad ha Mawmahwar. Ki longsan mansan jong ka dorbar shnong Mawlangwir, ki rangbah na shnong Markyrwat ha ryngkat bad ki kher ki mer jong ka sorkar jylla kum I Kong Isawanda Laloo, Deputy Commissioner, South West Khasi Hills District, Bah Rapbor Kharbihkhiew,EAC & BDO, South West Khasi Hills District, Dr W N War, District Animal Husbandry and Veterinary Officer, Dr V Nongbet, Senior Animal Husbandry and Veterinary Officer, South West Khasi Hills District. Ka jingkyrshan la ïoh ruh na ki dkhot jong ka Salonsar Club bad ka Mawlangwir Sports Club. Kawei na ki bynta ba kongsan ha ka durim ka ba la ïa tyngkhuh mawsiang ka dei na ki kulai. Ka kynhun tihsani {Research Team} jong ka Riti Academy ka la lap ba don san jait ki kulai ha jylla ki ba nylla bad ki ba lah shongkha khleh bad ki ba na bar. Ha kane ka jingthwet lah ïa poi sha ki thaiñ Ri Pnar, Ri Bhoi, Ri War ha Nongphlang bad sha ki hima sha sepngi bad la shem ba ki kynrei eh sha thaiñ sepngi kum ha Mawkyrwat, Phlangdiloiñ, Mawthawpdah, Umdohlun, Mawthabah bad ha ki thaiñ Nongstoin, Nongkhnum, ha thaiñ Jakrem ha Mawmahwar. Kumta la ïashem bad u Bah Bitali Kharsyiemïong u ba lah sdang ri kulai naduh dang khatar snem ka ryta bad don byllai ki kulai ha la shnong bad ki shnong ba marjan bad ba kham pajih. Ka jingtbit jong u bad la ki pyrsa ban hikai shong kulai ka la kham myntoi ïa kito ki tyngshop ba don ka bynta ban shong kulai. Kumta kiei kiei ki la urlong da ka jingshitrhem bad duriap minot ha la ka kam ba dawa ka durim.
Kiwi kiwei pat ki bynta ba la sot na ka deiti Khasi dei ka ba la pyndonkam ïa u kyrwoh ban phah khubor, ka shad kñia sngei na Hima Maharam ba la pynbit pynbiang da I Bah Nestarland Wanniang bad la ka kynhun ki nongshad, bad ka phawar rongbiria ba la pynbeit da I Ma Dimrai Kharlyngdoh. Kumjuh ruh ka phawar behmrad ba la pynbit pynbiang da i Bah Elbok Wanniang bad Bah Forwardman Lyngdoh I ba la rwai ruh ka sur tynrai ha ka durim.
Ha ka ba íadei bad ka antor ka Riti Academy ka la thaw kawei ka buit ban pynkhreh da ka sawangka ban pynphriang khubor ía ka durim bad markylliang ka durim kan kyntiew nam ía ka sawangka. Kawei na ki jingmlien ha ka synjuk jong ka Riti Academy ka dei ban long ki ba minot, ba sngewrit bad ban kiar na ka ba beh ïa ka rongphong, khlem da kynthup lang ïa kito ki ba trei na shabar ki ba ym dei na ka kynhun. Kumta lah ban shem ha ka por ba tandurim ha Mawlangwir bad ha kiwei kiwei ki jaka ba ki nongïalam ba hakhmat da lade hi ki sar pynkhuid ïa ka ñiut ka ñier, ki tyngshop ba kongsan ki leit tong um na wah bad leit thohdieng na khlaw, don ki ba shet ba tiew, ba khlieng ba sait, ba kit ba bah tiar bad ïa sam bam sam dih markylliang khlem da thew kyrdan ïano ïano ruh. Ki don ki ba trei na sha bar ki ba pyrshang ban pynshoi bad buh diengpyngkiang, hynrei ki khlem lah ban kyrthuh {influence} bad la tehsong lang baroh ki dkhot ha ka synjuk. Wat ha ba syrtok na ka kyrduh bad na ka khim khait, u Korbar Kyrseishna {Production Manager}, Bah Ioannis Shyllang ha ryngkat ki ba ïarap monlade kum u Bah Shining Pala bad Barikupar Warjri, Peter Syiemlieh ki trei shitrhem khlem da ïathan. Baroh ki ba trei ha la ki kyrdan kyrdan la ïa ñiewkor kumjuh markylliang. Ha ka liang ka jingkyrshan bei pisa la lah ban ïoh khyndiat khynsoit u synñiang na ka Khasi Hills District Council na ka ba noh mynsiem u Khliehduh barim, Bah Pynshngaiñ N Syiem bad malu mala na ki riew shimet ba kynthup ïa u Bah P T Sawkmie bad kiwei kiwei ki para dkhot ha ka synjuk kynthup ruh ka jingkylluid mynsiem ba marmet na ka longïing jong ki nongïalam ba ha khmat. Ka durim ba pura la khmih lynti ban pyndep shwa ban kut u snem 2019 bad yn sa phah pyninam ha ki tamasa durim ha kylleng ka Ri India bad sha ki lympung ha satlak pyrthei lada plie lad bad ïoh kabu ka ba deihok katkum ka kam.
Ka jing bym pyllait ia ka MMDR Act, ka long kum u nongpang ba la mih na hospital, tangba um pat koit satia:Lber Laloo
Shillong: Ka mukotduma pyllait dewiong, ka la kut noh ha ki khyndiat sngi ba ladep, ha kaba ka kashari jong ka Supreme Court, ka la weng ia ka jingkhang dewiong jong ka National Green Tribunal (NGT), kaba la trei kam naduh u snem 2104, ha ka Jylla Meghalaya.
Na shibun kiba iakhun ia katei ka mukotduma, U Ma Lber Laloo, u dei uwei na kiba la trei bor bah, ban iakhun ha Supreme Court, na ka bynta ban weng noh ia katei ka hukum jong ka NGT.
U Rupang, ula buh jingkylli bad ioh ia ka jubab da ka email bad U Ma Laloo.
Rupang: Bah Lber ngi sngewthuh ba phi la ia khun ha Supreme Court, naduh u snem 2015, na ka bynta ban pyllait noh ia ka jingtih dewiong ha Ri Khasi Jaintia. Mynta ka Supreme Court, ka la weng noh ia ka hukum khang dewiong, phi sngew kumno?
Lber: Ka ba nyngkong, nga sngew ba nga dei ban ainguh ia u Blei Trai Kynrad ba U lah plie ia ka lynti bad khlem ieh bein ia ngi ha shiteng. Sa kawei pat, nga sngew ba ka jingweng noh ia ka hukum khang dewiong ka dei ka jingkyrkhu ka ba khraw ia ki nongshong shnong ka jylla Meghalaya.
Rupang: Ngin ia wan shwa sha u snem 2014, ngi tip shai ba ka jingkhang dewiong, ka la pynkyndit bad ka dei ka bym shym poi pyrkhat bad ka bym don ba tip, ia ka hukum ka NGT. Phi sngew kumno halor katei ka rai? Lah ban ong ba ka sorkar Jylla, ka la shu pdiang kyrkieh ia katei ka rai jong ka NGT bad khang syndon sbak ia ka jingtih bad ka jingdie dewiong?
Lber: Ka dei ka jingkhein sting jong ki bor synshar ha kito ki por bad ka jingbymdon jingbah khlieh na ka liang ki nongtih dewiong ruh kumjuh. Ki dak ki shin ki lah paw lypa naduh u snem 2012 ha ka por ba 30ngut ki iap hapoh krem dewiong ha South Garo Hills ha kaba ka Ka Iing Bishar badon burom ka Gauhati High Court ka lah shim ia ka case da lade bad lah register ia ka PIL (SH) 3 of 2012. Ha kato ka por ka sorkar jylla kam shym la leh ei ei ruh ban iada ia kinongtrei dewiong lane ban hukum ia ki trai par dewiong ba kin dei ki ba husiar lane ban peit bha ia ki krem bad ki nongtrei ruh kumjuh.
Hadien katto katne por ka Gauhati High Court ha u snem 2013 ka lah transfer ia katei ka PIL sha ka Iing Bishar National Green Tribunal.
Ka sorkar jylla ha kato ka por ka sngap mynthi bad khlem leh ei ei, kata naduh 2012, 2013 bad tad haduh 2014. Ka Dima Hasao District Committee ka file sa kawei ka case ban ujor ia ka sorkar Meghalaya ba don ha kato ka por halor ki jingsngap mynthi bad bymleh ei ei ban iada na ki accident la ne jingiap hapoh krem dewiong ryngkat ban sumar ia ka mariang bad ki umbam umdih ruh kumjuh. Ka jingjia kam dei satia ka ba kyndit la ne kaba hak dak.
Rupang: Phi shim ba ka jingkhang dewiong, ka dei ka kam shimet jong ka Dima Hasao Students Union? Kumno kan don jingiadei ia ka seng kaba na Karbi Anglong, ba kan phah khang dewiong sha Jaintia Hills?
Lber: Katkum ka jingiaid lynti jongnga ha kane ka case, ha u snem 2018 ynda lah poi ha Supreme Court, Ki Dima Hasao Students Union ki khlem ia wan bad buh nongiasaid shuh ha ka ban pyrshah lane ban kyrshan ia ka case. Dei na kata ka daw ba ha u Kyllalyngkot mynta u snem hadien ba ka Iing Bishar ba ha khlieh duh ka mut ban sdang noh ia ka jingiasaid ban ai rai khadduh ia ka case ka lap ba ym don ba wan na ka liang ki Dima Hasao bad kan sa thung da u Colin Consalves, Senior Advocate, ban long u paralok jong ka iingbishar bad ban iarap ia ka ha ka ban pynshai halor ka Order bad hukum khang dewiong jong ka NGT hapoh Meghalaya. Te ban ong ei ei shaphang ki Dima Hasao ngam lah namar naduh ba sdang haduh bakut tang kawei ka jubab ruh ki khlem file ha Supreme Court ha ka Case jong nga.
Rupang: Ha ka jingpynmih khubor jongphi, phi pan map na u paidbah ba phim lah ban iakren ia ka Supreme Court, ba kan weng ia ka MMDR Act, phin sngewbha ban batai kham shai ia katei ka ain?
Lber: Ka MMDR Act 1957 kan dei u maw jynthut ia ki nongtrei dewiong la da ka sorkar jylla kam nang bha ban shna bad pynwandur bha ia ki rule bad ki policy ha ki rukom ba biang. Ka jingbymlah ban pynlait ia ka tih dewiong na ka MMDR Act 1957 ha ka jylla Meghalaya ka long thik kum uto u nongpang ba lah dep shah sumar ha Hospital bad ba lah pynlait ban leit phai sha iing ha ka ba ia ka jingpang lah dep pynkoit lut na ka met jong u katba u briew pat de um pat koit satia. Na kata ka daw nga panmap na ki paitbah halor kane. Wat la katta ruh kane kam dei satia ka ba kut.
Nga hi marwei nga sngew ba ka Sorkar jylla ka dei ban bud dien ia kane bad ka sorkar India, namar ba ka sorkar India ka khlem ong satia ban nym pynlait ia ka jylla na ka MMDR Act hynrei ka shu pan jingpynshai katto katne tylli ki point khnang ba kan lah ban iaid sha khmat ia kane ka kam. Katto katne tylli ki Section ki dei ban pynlait ia ka jylla Meghalaya, la da ym lah ban pynlait na baroh kawei ka Ain ruh.
Rupang: Kaei ka jingiapher halor ka jing ithuh ia ka jinglong trai ia ka khyndew ka shyiap, katba ha kajuh ka por pat, ba dei ban pan jingbit na ka MMDR, shwa ban tih dewiong?
Lber: Baroh ki jaka hapoh Meghalaya kim dei satia ki ba don marpohkhyndew lane ki jaka ban tih dewiong. Ka jingduh longtrai ia ka khyndew ka shyiap kan dei ha baroh kawei ka jylla bad kan dei ruh ka jingteh mraw ia ngi ki rit pait bad ki ba duk ba suk ha ki jaka lajong ba ngi long trai hi. Ka ne ka long ka ba donkam shibun eh, namar la da ngi duh ia ka jinglong trai ia ka khyndew ka shyiap bad ki mar poh khyndew, kan sa poi ka por wat ban shna iing lajong ha ka jaka lajong ruh, ban tih khyndew lane ban shoh mawria hap ban shim bor na ka sorkar India. Mynta patde kan nym long shuh kumta. Ban tih la ne sei mar pohkhyndew bad ban pyndonkam ia ka jaka ha ka jylla Meghalaya ka shong ha ka mon ki trai jaka bad la da ki trai jaka kim ai, ym don ba lah ban knieh jubor na ki. [pule biang lashai ka sngi]
Shah beh u MLA ka Congress na Karnataka, uba kwah ia kynduh ia ki MLA kyntiap seng ha Mumbai
Ki dkhot kyntiap seng jong ka Congress, ki la ujor mynta ka sngi sha Supreme Court, pyrshah ia u lamphang dorbar Jylla, ha kaba ki la kynnoh ba um shym la pdiang satia ia ki shithi iehnoh kam jongki, ba ki la phah sha ka ophis jongu.

Ha kawei pat ka liang, U DK Shivakumar, uba dei u nongialam jong ka seng Congress, uba la poi ha Mumbai mynta ka step ban ia kynduh ia kitei ki MLA kiba la risain noh, ula shah beh na ka hotel, kaba u mut ban leit sah, namar ba ki don kitei ki MLA ha Renaiissance Mumbai Conventional Centre Hotel bad ka la don ruh ka jing ia hylla ha khmat jong katei ka hotel, ha kaba la pyrta “phet noh nangne” ha ka por ba u leit poi U Shivakumar ha katei ka hotel mynta ka step.
U Shivakumar, ula ong ha ki nongthoh khubor “Ym don kano kano kaba neh slem ha ka politics. Ym don paralok bad ym don nongshun ruh kumjuh. Mano mano, u lah ban phai noh ha kano kano ka khyllipmat. Nga dang pyrshang ban iakren bad ki. Ngan sa ioh ban iakren bad ki khlem pep. Nga tip ba u klongsnam jongki, u tied stet ban iakynduh ia u paralok ba ki ieit bad shaniah eh”.
10ngut na ki MLA kiba la hiar shuki noh, kiba dei na ka seng Congress-JD(S), ki la thoh sha U Police Commissioner, ka Mumbai, ha kaba ki sngew tieng ialade bad ia ka jingim jongki, halor ka jingleit poi U Shivakumar sha Mumbai bad ba u kwah ruh ban sah lang ha katei hi ka hotel, ba ki sah.
Ki lad khubor ki iathuh ba ka Supreme Court, kan iakren lashai ka sngi, halor ka jing mudui jong kitei ki MLA kyntiap seng pyrshah ia u lamphang dorbar jong ka Karnataka.
Kwah ka Hima Bhowal ban plie biang ia ka Balat LCS na India, ong u Bah Kynsai

Shillong: Ki nongkitkam jong ka hima Bhowal kiba hap hapoh jong ka Mawsynram Konstitwensi ryngkat bad u MDC u Bah Alvin Sawkmie, mynta ka sngi ki la leit ban ia kynduh ia u myntri ba dei peit ia ka tnad khaii pateng jong ka sorkar jylla u Bah Sniawbhalang Dkhar.
Ha kane ka jingiakynduh na ka liang jong u Syiem ka Hima Bhowal u Pa’iem Kynsai N Syiem, u la iathuh bad ia kane ka Land Custom Station kaba don ha Balat ka dei kaba la plie naduh u snem 1985 bad ka la iaid haduh u snem 1999 naki daw kiba ym lah ban tip ka jingiakhaii kala sangeh noh.
Hynrei ka sorkar pdeng ka dang iai pynim ia kane ka kad khaii lyngba ki jingpynbna jong ka ha u snem 2005 bad kum juh ha u snem 2010 bad ia kane ka kad khaii ha Bangladesh, la tip kum ka Dalura Land Custom Station.
Haba ia dei bad kane ka kam na ka liang jong ka Hima Bhowal kala shimkhia ia kane ka kam naduh u snem 2016, ha kaba u la leit ban ia kynduh ia u Chairman jong ka National Board Revenue jong ka Bangladesh u Majibur Rahaman bad na ka liang jong ka Bangladesh ruh ka la iaid sha khmat ia kane ka kam.
Ha kane ka jingiakynduh na ka liang jong u myntri ka sorkar jylla u bah Sniawbhalang u la pynsngew ha kine ki nongialam jong ka hima ba yn sa khot ia ka jingialang, ia u Director Commerce bad Industry, ia ki Custom bad kum juh ia ki BSF ban ia kren bniah ia kane ka kam, la iathuh u pa,iem Kynsai Syiem.
Ki jing julor suda ha kylleng ki jaka


Shillong: Ka jingslap kaba la iai bteng sa mynta ka sngi ruh, ka la pynmih ia shibun ki jingjulor kiba jubor ha kylleng ka Ri Khasi Jaintia bad ha kylleng ka Jylla ruh kumjuh. La iohi ia ki wah, kiba la shlei, ki jinghap khyndew bad nangta sa ki jingshah ban jong ki kali bad ki kali ar shaka, kiba la pynjor antad ia ki phew tylli ki kali.

Kitei ki Scooty lem bad ki kali kiba la shah ban, la iathuh ba ki dei ha Lumpyngngad, Nongthymmai. Ki jingioh jingtip, ki la bun bha bad U Rupang.com, u dang pyrshang ban wad jingtip kham bniah.
Shlei sa ka Wahumkhrah, tuid ka um ha surok bah


U slap ha ki 24 kynta ba ladep, u dei u slap uba jur tam jong ka snem 2019, u poi 192.4mm

Shillong: U slap uba la lynshop ia ka nongbah Shillong, ha ki 24 kynta ba ladep, ula dei u slap uba jur tam jong u snem 2019, lada kam don ka jing kylla ha ki sngi ki ban sa wan.
Ka jingkhein ba la ai da ka tnat peit mariang jong ka sorkar India, ka Indian Meteorological Department, kaba don ha 3mer, Upper Shillong, ka iathuh ba ka jinghap slap ka la poi sha ka 192.4 milimetre ha ki 24 kynta ba ladep.
Ka jinghap slap, kam pat kut hi, la iathuh da katei ka tnat, ha kaba kan don ka jinghap slap kaba jur bha ha ki 24 kynta ki ban wan ha ka Jylla hi baroh kawei.
“Ka knia ud longtheng u bah Dabit Nianglang, Ri Lyngngam”
Ex. Rev. K. Langrin
Ki Lyngngam ha shwa ban kylla Khristan ki dei ban pyndep shuwa ia baroh ki kam ba iadei ba ka knia ka khriam ba u Blei ka bneng ka khyndew un kyrkhu kyrhai ynda haba ki la long Khristan. U bah Dabit Nianglang uba long u khun jong u bah Rana Mawsor bad jong i kong Thekjei Nianglang na Nongdaju, u long u briew uba la pyndep lut ia baroh ki jingdawa ha kaba iadei bad ka knia ka khriam shuwa ban long Khristan. Namar ka jingkohnguh jong u ia ki jinghikai u Kpa, mynta u la long briew man briew bad la roi la parum pareh. Ia kane la iathuh hi ma u ia nga haba nga la leit shim interview ia u ha ka 9-3-2016 ha Nongdaju. Ia ki bynta ba kongsan ba u la iathuh ha nga nga la buh jingthoh. U bah Dabit Nianglang u la kyrpad ia nga ban phah lem sha ki kot khubor khnang ba kan long ka nuksa babha ia kiwei.
Katkum ka jingiathuh jong u bah Dabit Nianglang, u dei khun na ka long iing baduk. Nalor kata, u la long briew uba raikhoh bad uba duna shibun ha ka jingleit skul. Kumta u Kpa jong u u Rana Mawsor uba long u nongknia uba stad, u la rai ban ai jingknia noh ha u Ud longtheng. Ha ka snem 1963 mar ia sdang ka snem u la pynkhreh ban ai jingknia da ar tylli ki pylleng syiar, kawei ka syiar kynthei, artylli ki waitlam, artylli ki kdaw, shikham u kdait, shi kham u paitur bad lai kham u khaw. Ki kyntien knia jong uba la pynkylla sha ka ktien kot (ktien sohra) ki long kumne, “Kiw …. Ud longtheng, to da wan hiar mynta ha kane ka iing jong nga, kumba Me ju sngap ju sngew ia ki jingkyrpad jong nga, mynta ruh nga khot ia Me ba Men thung ia une u khun jong nga u Dabit Nianglang ba un long u riew saidthma, u riew dorbar, ban thung riewspah ban thung riewphew, ban long ba nang ba stad, ban long uba koit ba khiah krat bha. Kiw …. Ud longtheng, une u khun jong nga u Dabit Nianglang un sa mih na iing ban leit skul sha Mawthengkut, to ialam ma Me ia u naduh ba sdang haduh ba kut. To ker to da ma Me kein kynrad ia u khun jong nga ynda haba u la don jngai na nga ngam tip shuh kaei ban jia ia u, kumta nga bret tylli ha ki kti badonbor jong Me, to ialam ia ki kjat jong u, ia ki kti jong u, ia ki khmat jong u, ia ki shkor jong u, ia ka jabieng jong u ba un pass bha. Ko kynrad to da kyrkhu ia ki jingri jingdup, ia ka lyngkha ka risai bad ia baroh ha ka iing jong nga. Kiw …. Ud longtheng, to wan hiar noh mynta ha kane ka iing jong nga, lada Me ai shisha katkum ka jingkyrpad jong nga, ngan ai ia Me ia ka spah ka phew ban pynlut ha ki jingknia. To shim shuwa ia kine ki artylli ki pylleng syiar, kawei ka syiar samla, artylli ki waitlam, artylli ki kdaw, shi kham u kdait, shi kham u paitur bad lai kham u khaw. Lada Men ai shisha kumba nga pan mynta, nga kular skhem ba une u khun jong nga u Dabit Nianglang un sa ai pat ia Me kawei ka sniang samla (niang lot), uwei u syiar ryngkuh, saw tylli ki pylleng, hynriew kham u khaw”. Nangta u Kpa jong u bah Dabit u mait sa da ka wait ia ki pyleng syiar, u bret sa u khaw shuwa ban ot ia ka syiar. U shim ia ka um ha u skaw (longtang) bad u theh ia ka khlieh jong ka syiar kum ka jingpynsum bad bta khmat. Nangta u sa ot ia ka syiar da ka wait. Mar ia mih ka snam u pynjaw ha ki artylli ki kdaw, u phut artad ia ki shniuh (sner jem) jong ka syiar sa tah ha ki kdaw ba la pynjaw snam. Sa shiphang u shim sa ia ka wait, u ot ia ka lyeit jong ka syiar, u theh sa da ka um ia ka lyeit syiar ban sei ia snier ban peit rwiang. Katba nang sei ia ka snier kyllain kyllain u knia pat da kine ki kyntien, “Kiw …. Ud longtheng, mynta nga sei ia une u snier syiar, to ai noh ia ka jubab ba lada Me kyrkhu shisha ia une u khun jong nga u Dabit Nianglang, to ai ba une u syiar un jubab da kaba sda sah, hynrei lada Mem kyrkhu to ai un sda lait”. Ynda u la sei ia ka snier la shem ba u sda sah. (sda sah ka mut ba dap eit bha, sda lait ka mut ym don eit). Te u Kpa jong u Dabit Nianglang u la sngewthuh ba u Ud longtheng U la ai jingkyrkhu ia u khun jong u; bad u la bthah ruh ba u khun jong u u dei ban pyndep ia ka kular. Naduh kata ka por ba u bah Dabit u sa sngaid sa plung bad haba u la leit skul sha Mawthengkut ruh u la pass bha.
Katkum ka jingiathuh jong u bah Dabit Nianglang, u kpa jong u shuwa ba un iap, u la pynkynmaw ba u bah Dabit u dei ban pyndep ia ka kular ban ai jingknia biang kum ka jingsngewnguh ia u Ud longtheng uba la kyrkhu kyrhai ia u. Kumta hadien ba u Kpa jong u um don shuh, u bah Dabit u la knia hi ha ka snem 1970 shuwa ba un sa kylla Khristan noh. U bah Dabit u dang kynmaw thik ia kiei ba u Kpa jong u u la kular ha u Ud longtheng. Kumta u la khreh kawei ka sniang samla, uwei u syiar ryngkuh, saw tylli ki pylleng bad hynriew kham u khaw. Ka long kaba phylla ba ha kito ki snem ki la don ki Khristan kiba ju ialap ba ka pyrthei ka la jan wai. Ki pynshisha ba man ka 2000 snem ki shait don ki jingjia. Ha ka 2000 snem kaba nyngkong la jia ka jingshlei um, ha ka 2000 snem kaba ar la wan u Jisu, te ha ka 2000 snem kaba lai la thikna ba ka pyrthei kan wai. Ki Khristan ha kato ka por ki ia rwai ia ka jingrwai kaba ong kumne, “Ar hajar snem ka la jan kut, u Blei un sa shim jingkhein, na mihngi sha sepngi ngin ia poi ryngkat, ha ka duwan u Kynrad”. Kato ka jingrwai jong ki Khristan ka la pynma shibun ia u bah Dabit.
Kumta ha shuwa ban ai jingknia sngewnguh na ka bynta ki jingkyrkhu ba u la iohpdiang, u la shim shuwa da ki san tylli ki baikhan ban kylli na u Ud longtheng la ka pyrthei kan wai shisha ne em ha ka snem 2000 kumba la ialap da ki Khristan, u bah Dabit u la khan da kaba ong ia kine ki kyntien, “Ko Ud longtheng, to iathuh mynta lyngba kin ki baikhan ba lada ka pyrthei kan wai ha ka snem 2000, to ai ba artylli kin thiah lyndang bad lai tylli kin dem pyllup, hynrei lada kam wai to ai ba lai tylli kin thiah lyndang bad ar tylli kin dem pyllup”. Ynda u la bret ia ki baikhan ha ka prah u shem ba lai tylli ki thiah lyndang bad ar tylli ki dem pyllup, kaba mut ba ka pyrthei kam wai. U bah Dabit u la leh kumta haduh lai sien, hynrei ki baikhan jong u ki iathuh beit ba ka pyrthei kam wai. Hadien kata u bah Dabit u shim sa ia ka sniang, u theh um halor ka met jong ka kum ka dak jong ka jingpynkhuid bad pynsum bad u sa knia kumne, “Ko Ud longtheng, mynta ngan pyndep ia ka kular ba i pa jong nga i la kular ban ai ha Me naduh mynshuwa, te to sa nang kyrkhu shuh shuh ia nga bad ia ka iing ka sem jong nga lyngba ki jingri jingdup, ka rep ka riang, ka kamai kajih…. Ngan ot ia kane ka sniang, bad to ai ba Men jubab lyngba u ksang”. Ynda u la dep ot ia ka sniang u sei sa ia u ksang bad uta u ksang u la dap bha smam. Kata ka mut ba u Ud longtheng u pdiang ia ka jingknia ba un dang kyrkhu ia uba tyrwa jingknia. Nangta u shim sa ia u syiar, u theh sa da ka um ha ka khlieh kaba long kum ka jingpynsum bad bta khmat ia u syiar bad u la knia biang kum ka jingtyrwa ainguh ia u Ud longtheng. Hadien kata u sei sa ia ka snier kumba la leh da u Kpa jong u bad la shem bad u rwieng syiar u sda sah. Kata ka mut ba u Ud longtheng u pdiang ia ka jingknia bad ba un dang kyrkghu kyrhai. Nangta u shim sa ia ki saw tylli ki pylleng bad mait da ka wait.
Hadien jong katei ka jingknia, ka iing ka sem jong u bah Dabit Nianglang ka la nang roi, ki jingri jingdup ki la nang roi bad ka kamai kajih ruh ka la kiew da kaba u la ioh ban thied kawei ka kali. U bah Dabit hangta u la sngewthuh ba dei u Ud longtheng uba la kyrkhu ia u. Hynrei namar ba ka lok bad ki khun jong u baroh ki la kylla Khristan, bym banse ma u ruh u la leit long Khristan noh. Pynban u Ud longtheng um shym la iehnoh ia u namar ba u la pyndep hok ia ka kular. Da ka jingkyrkhu u Ud longtheng, ha ka snem 1990 u bah Dabit Nianglang u la shah jied ban long Tymmenbasan jong ka Balang Presbyterian Nongdaju. Nalor kata, ha ka snem 1991 u la ia shim bynta ban leit rwai choir ha ka jingiaseng Sesquicentennial Jubilee jong ka jingdap 150 snem ka Balang Presbyterian ha ri Khasi Jaintia ha ka kyrteng jong ka Ri Lyngngam Presbytery kaba la long ba nyngkong napdeng ki 22 tylli ki Presbytery hapoh ka jinghikai jong u Pro Pastor K. Langrin. U bah Dabit Nianglang u long u nongrwai Bass uba paka. Nangta ha ka snem 2010 u la shah jied ban long u Moderator jong ka Ri Lyngngam Presbytery. Kum u Moderator u la long shisha uba tbit bad uba la lah ban pyniaid beit ia baroh ki kam jong ka Presbytery. Nalor kitei ba la kdew haneng, u bah Dabit u long ruh uba tip ia baroh ki riti ki dustur jong ki Lyngngam naduh hyndai. Kine baroh katkum ka jingsngewthuh jong nga ka dei lyngba da ka jingkyrkhu jong u Ud longtheng.
Nongpule baieit, lada ngan shu pynkut noh kumta phin sa lyngngoh namarba phim tip uei uta u Ud longtheng. Kumta khnang ba phin ym sngewlyngngoh, nga kwah ban pynshai ia phi ba u Ud longtheng u dei u Blei jong ka Bneng ka khyndew bad uba la thaw bad pynlong ia kiei kiei baroh. Khlem ma u ym shym la long kiei kiei baroh. Ka ktien ‘Ud longtheng’ ka dei kawei na ki kyrteng ba ki Lyngngam ki khot ia u Blei. Kito kiba smat ban pule kot bad kiba wad jingtip ki lap ba ia u Blei la khot da kiba bun ki kyrteng. Kine ki long ki nuksa ia phi ba phin tip ia ki kyrteng bapher bapher jong u Blei ba la khot da ki briew katkum ki jaka bad ki niam jong ki. Kita ki long: God, Jehobah, Yahweh, Allah, Bhagwan, Isol ne Salgipa, Pathian ne Lalpa, Pakhangba ne Panthou bad kiwei kiwei de. Kitei ki dei tang ki kyrteng ba la khot da ki briew ia u juh u Blei. Ngim dei ba sngewphylla ia kata namar wat tang hangne ha ri Khasi Jaintia ruh don kiba khot ‘Blai’ don ruh kiba khot ‘Bli’ bad kiwei kiwei. lehse don napdeng jong phi kiba sngewpyrshah haba nga thoh ia kane bad ki bym ngeit ba u Blei u pdiang ia ki jingknia. Hynrei ka jingshisha ka don wat ha ka Baibl kaba long ka kot ba khraw bad ba la niewkor da ki Khristan ka iathuh ia ngi ba haba u Jonah u la phet rieh na khmat jong u Blei, la ong ba u Jonah u la kiew da ka lieng. Hangta u Blei u la phah da ka eriong erngit kaba shyrkhei haduh ba ka lieng ka la jan ngam. Hangta kita ki nongkienglieng ban lap ia ka daw ki la pynlong ia ka jingkhan sbai bad ka knia ka khriam khnang ba u Blei un jubab balei ba u bitar bad mano ba leh pop. Hadien ba ki la shat la khein ki la ioh ia ka jubab na u Blei ba u don uwei uba la ialeh pyrshah ia ka Hukum Blei, uta u dei u Jonah. Ynda la lap ia ka daw, kita ki nongkieng lieng ki la bret ia u Jonah sha duriaw bad ka eriong ka la jem jai. U Blei uba stad u la pynap lypa ia uwei u dohkha uba heh ban nguid ia u Jonah. Da ka jingsumar u Blei u Jonah u la lait salit na ka jingtyngkhuh ha ki bniat kiba nep jong u dohkha. U la shong ha ka kpoh jong u dohkha khlem mynsaw. U Jonah hangta u la kylla ba mut. Kumta u la duwai ban panmap na u Blei ba un sa leit ban ialap sha Ninebeh. U Blei uba la sngap ia ki jingknia jong ki nongkieng lieng, u la sngap ruh ia ki jingduwai jong u Jonah. Bad u la hukum ia u dohkha ban leit prie noh ia u Jonah halor u shyiap. Hangne ngi sngewthuh ba u Blei u shah shkor ia kiba duwai bad ia kiba knia kumba u phah ia u slap ha ki jaka ba don ki Khristan bad ha ki jaka bym don Khristan. Te ka jingngeit jong ki Khristan ba ki ong ba u Blei u sngap tang ia ki jingduwai jong ki ka long kaba bakla katta katta. Bad ka jingkynnoh ba ki Lyngngam ki mane blei thaw ruh ka bakla.
Iateh lok ka PUBG bad ka Reliance Jio

Ka jingialehkai video, kaba pawnam bha ka PlayerUnknowns Battlegrounds (PUBG), ka la mynjur ban ia treilang bad ka Reliance Jio, ha kaba kan ai da ki jingai sngewbha kiba kham pher sha kito kiba pyndonkam da ka Jio. Ki nong pyndonkam ia ka Jio, ki lah ban register ia ka PUBG Lite bad kitei kin ioh ia ka free skins na bynta ka jingialehkai jongki, ka merchandise.
Kitei kiba pynrung kyrteng, kin ioh ia ki jingai sngewbha lane kiba yn tip kum ka Jio gift bad kin hap ban iaid kumne harum –
Step 1: PUBG-Jio users need to visit Reliance Jio’s game website and fill up a two-step registration form.
Step 2: Verify your email ID by clicking on the verification link sent to your inbox.
Step 3: Once the verification is successfully completed, users will receive another email with unique redemption code.
Here’s how you can redeem the code
Step 1: Download and install PUBG Lite on your device. Go to Menu Store.
Step 2: Click on Add Bonus/Gift Code.
Step 3: Now, add the redemption code in the blank space and click on redeem.
What is PUBG Lite
PUBG Lite is a stripped down version of the main game and is aimed at low-end PCs with less RAM capacity and storage. Launched in India last week, the free-to-play game retains the top features of the main version of the game. For instance, it has the popular Erangel, Miramar and Sanhok maps. You can also play in solo, duo and squad in TPP mode.
ICC World Cup:Liem ka India ha ka New Zealand, ha ka jingiakhun Semi Final

Ka India, ka la shah pynliem ha ka New Zealand, ha ka jingialehkai Semi Final jong ka Cricket World Cup, kaba long mynta ka sngi ha England.
Ha ka jingiakhun, ka New Zealand, ka la ioh da 239 run bad ka la duh ia 8 wiket, katba ka India, ka la duh ia baroh ki nongialehkai jongka bad ka ioh tang 221 ron.
Kane ka dei ka jingialehkai, kaba la buhteng mynhynnin ka sngi, namar ba ka don ka jingslap jur ha ka nongbah Manchester, ha ka jaka ialehkai jong kitei ki ar tylli ki Ri.
Na ka liang jong ka New Zealand, ka la tied nyngkong hynnin ka sngi bad ka dang iai bteng mynta ka sngi ruh.
Hiar jurip karkhana dewbilat U CEM JHADC
Shillong: Myn hynnin ka sngi, ka Executive Committee jongka Jhadc hapoh ka jingialam u CEM Ma Thombor Shiwat ka la leit hiar sha ki thain Lumshnong ban jurip iaka rukom treikam ki Cement plant kynthup naduh ka
Star cement, TopCem,Dalmia bad JUD bad kiwei kiwei. Ha kane ka jingleit jurip la synran lang ia u CEM da ki Executive members ma Lasky Rymbai EM i/c Forest ma Winning G Sungoh EM i/c Taxation Phasmon Dkhar lem bad kiwei ki EM ki officers kynthup ia ka Secretary Executive Committe kong R.Phawa, Joint Secy. ma S.Passah u CFO ma Blah bad ki head dept. ba pher ba pher. Ha ka jing leit jurip la lap ia ki ba bun ki jingdkoh ha ka ba ka jingtih ia ki mawshun kam long kat kum ki kyndon bad ruh ka jingrung jong u dewiong bad kiwei kiwei ki tiar ba pyndonkam sha kine ki karkhana kam da don ia ki kot ki sla ki ba biang.
Ha kane ka jingjurip u CEM u la ai ka jingmaham ka ba tyngeh ia baroh ki cement plant ba ki dei ban bud ryntih ia ki kyndon ain khnang ban iaid beit ka rukom rung ki mar shapoh ki cement plan.Hadien ba lap ia kine ki jingbym biang ka jingtih ia ne ki mar pohkhyndew ka EC ka la shim ia ka rai ban buh noh da ka Monotoring gate ha baroh ki cement plant ban peit pyrman ia ka jingleh thurmur jongki company cement khlem da bud iaki kyndon ain ban khlong ia ki marpoh khyndew.Haba iakren bad u ma Winning G Sungoh EM i/c Taxation u la ong ba ki company cement ki khlem burom ia ka ain The Jaintia Hills Autonomous district trading by Non-tribal rules 2015, namar ki wanrah nongtrei nabar khlem da ioh ia ka Non-tribal Employee Service Licence na ka Council kumta la hukum ba dei ban beh noh iaki bad ban pynrung noh da ki trai jylla u la ong ruh ba la iakren ba ki dei ban wan rah briew nabar tang ia ki skilled labour ia ki unskilled labour dei ban ailad ia ki trai jylla, la pan jingkhein ruh ia ka jingdon jong ki nongtrei baroh ha kawei kawei ka Company khnang ba yn lah ban buh jingkhien ia ka jingdon jong ki bar jylla ba khayi be-ain.