Shu mih kyrteng ki paidbah, pyntreikam hi ka Soil ia ki skhim

Shillong,16 Nailar:
Da ki spah tylli ki kyrteng jong ki nong Mawkisyiem, Sohra kiba la paw ha ka jubab ia ka jngwad jingtip paidbah, jong u Project Manager ka Cherrapunjee Ecological Project ha ka jingpyntrei kam ia katei ka projek kaba da ki klur tyngka ha ka shnong Mawkisyiem. Ki nongwad RTI ba kynthup ia ka kong S.Hujon, kong S.Sawian, kong S Majaw bad ka kong W.Lyngdoh ki la pynpaw ka jinglyngngoh ba bun na kitei ki kyrteng kiba ka Soil & Water Conservation ka ai jubab ki dei kikyrteng snaiap bad ki bym ju don mynno mynno ruh ha ka shnong Maw kisyiem, ki la iathuh ba don ruh ki briew kiba la ioh skhim ar ban da kajuh ka kyrteng katba ki don pat ruh ki bym ioh eiei na katei ka shnong. Kitei ki sawngut ki longkmie ki la iathuh ba kaba I thamula eh ha katei ka jingsam skhim ka Soil ka long na ka juh ka ing ki don ki nongioh skhim haduh 4 ne 5 ngut ruh.
Katkum ka jinglap kitei ki nongwad RTI ki la lap ba ki don haduh 17 tylli ki kyrteng snaiap kiba la paw ha ka jubab jong ka Soil, ki don kumba 8 tylli ki kyrteng kiba ioh skhim ar ban,bad ki don pat kumba 8 ing kiba ioh skhim baroh shiing shisem bad kiba la paw kyrteng ha ka thup kyrteng ba ka Soil ka la ai jubab. Ki la kdew biang ba nalor ba ki don ki nongioh kumba 3 ne 4 ngut na kajuh ka ing ki dang mihpat sa ar kyrteng. Ia katei ka skhim la pyntreikam na bynta u snem 2011-2015 hynrei katkum ka jubab ba kitei ki nongwad RTI ki la ioh ki lap ba u briew uba la khlad naduh u snem 2006 ruh u la mih kyrteng ba u ioh T.2,54,600 tyngka ban shna nan.
Katei ka RTI ka pyni ba ha ka skhim ban shna nan lane ka Water Harvesting Structure ki don 13 ngut kiba la ioh na ka shnong Mawkisyiem, na kitei ki 13 ngut ki nongwad RTI ki la ong ba 2 ngut ki dei ki kyrteng snaiap ki bym ju don hapoh shnong bad kitei ki kyrteng ki dei jong u bah Kloster Lyngdoh uba ioh skhim T.66,700 tyngka,ka kong Kalti kaba ioh T.1,99,250 tyngka bad nalor ka kyrteng uba la iap naduh u snem 2006 la ioh pat sa 3 ngut na ka ing jong u ba kynthup ia ka lok bad ki khun bad haba kheinlang ia ka pisa kaba leit sha katei ka juh ka ing ka long T.15,63,400 tyngka (Khadsan Lak hynriew lai hajar sawspah tyngka). Katkum ka jingpyni ka Soil ha ka jubab ki nongwad RTI ki la ong ba ka dei na bynta saw ngut kaba mut saw tylli ki pung hynrei kaba don mynta pat ka long tang 2 tylli ki pung bad kitei ruh ki dei kiba la don lypa naduh hyndai hynthai. Nangta ki don sa kiwei pat ki jait skhim kiba ki nongwad RTI ki la ioh jubab na ka Soil kaba la pyntreikam ha Mawkisyiem ia kaba yn sa thoh kham bniah ha ka sngi kaba bud.
Ha ka sngi thohdieng jong ka taiew ki nongthohkhubor ki la ia kynduh ruh ia u Rangbah Shnong ka Mawkisyiem u bah P.S Swer ha ryngkat ka jingdonlang u Secretary Shnong u bah C.Khongngaiñ ban kylli khambniah shaphang katei ka skhim hadien ba la mih ki jingkynnoh kiba bun na ki nongwad RTI.Ha ka jingiakren bad kitei ki nongialam shnong jong ka Mawkisyiem ki la thetkti ia katei ka kam bad u Rangbah Shnong u la ong ba u dang shu shimti thymmai dang ha u jylliew 2015 bad um tip eiei kumno la pyntreikam katba u Secretary shnong pat u la ong ba u dei hi ma uba long secretary ha ka por ba pyntreikam ia kitei ki skhim hynrei u la ong pat ba um tip eiei naba um ju don hapoh shnong bad ia ki kam la pyniaid da u Rangbah Shnong uba rim u bah Aron Diengdoh.
Lah ban kdew ba kitei ar ngut ki rangbah ki dei ruh ki dkhot jong ka Executive Committee kaba rim jong katei ka shnong hapoh ka jinglong Rangbah u bah Diengdoh bad haba la kylli bniah shaphang kumno la pyntreikam ryngkat ki kot ki sla u bah Swer u la iathuh ba ka kyrteng kaba paw ka shu pyni ba ka dei ka kyrteng ki nongshong shnong katba ia ka pisa pat ki nongshong shnong kim ioh ktah , “Ngi shu long tang kum ki nongai jaka, ia ka kam la pyntrei hi ka Soil, ngim tip ka lut katno, ka leh hi ka Soil nadong shadong” u la ong.
U Rangbah Shnong u la batai katkum ka jinglap jong u ia ka kam kaba ia dei bad u ha kaba u la ong ba T.5,22,300 tyngka ka dei ka kyrteng kaba la paw ha u bah Pilot Swer ban shna pung, ha ka jingshisha u la ong ba ka dei ka pung jong ka kur Swer bad la shu ai kyrteng noh ha u bah Pilot. U la iathuh ba ka dei ka pung kaba la don naduh hyndai bad ka soil ka shu wan ban pynbha. Hadien ba la iohi ia katei ka jinglut na bynta katei ka pung Kur jong u kaba la pyni da ki kot ki sla kaba la poi haduh T.5 lak tam, u bah Swer u la ong ba ki briew kiba ju mlien ban trei ia ka kam pung ki iathuh ha u ba lada pynlut tang T.3 lak ruh ki la lah ban leh sa ka slep. U bah Swer um shym la lah ngeit ba ia ka nan Kur jong u yn pynlut haduh T.5 lak tam naba ki kam kiba paw kim iahap eiei.
Halor katei ka jinglap RTI, ka la don ruh ka ripod jong ka jingtohkit kaba la tohkit da u Executive Magistrate u bah G.Warjri MCS ka Sohra Civil Sub-Division hynrei ki nongwad RTI kim hun ia katei ka ripod kaba paw bad ki la dawa ban don da ka jingtohkit kaba kham halor ban lap ia ki jingshisha baroh, bad ki la ong ba shen ha kine ki sngi kin sa pyrkhat ban iaid shakhmat ia katei ka kam kaba lah ruh ban poi ingbishar.